Muğla Çimento tarafından 8 bin dönümlük arazi üzerinden yapılmak istenen entegre çimento fabrikasına karşı Deştin köylüleri nöbete başladı. Dava süreci henüz sonuçlanmamışken, şirket çimento fabrikasının inşası ve faaliyete geçmesi için adım atmaya devam ediyor.
Muğla’nın Menteşe ilçesindeki Bayır ve Yatağan’ın Deştin mahalleleri arasında kalan 7 bin 751 dönümlük arazi üzerinde 2021 yılında yapımına başlanan ve 12 köyü tehdit eden entegre çimento fabrikasına karşı köylülerin mücadelesi sürüyor. 3 Nisan 2023 tarihinde çimento fabrikasına kurulacak kazanı taşıyan kamyon yurttaşlar tarafından durduruldu. Çoğunluğu kadınlardan oluşan köylüler dün saat 15:00’de başlattıkları nöbeti sürdürüyor.
Deştin Çevre Platformu’ndan Haluk Özsoy gelinen süreci Seferi Keçi’ye anlattı. Bir buçuk yıl önce Menteşe Kent Konseyi, Akdeniz Yeşilleri Derneği ve 8 köylü adına açılan ÇED iptal davasında mahkemenin önce “zamanında açılmadığı” gerekçesiyle davayı usulden reddettiğini ama davanın temyiz edilmesi sürecinde 2014 yılındaki ÇED onayı kararının gizli yürütülmesinden ötürü davanın tekrar esasa alınmak zorunda kalındığını söyledi.
Şirkete ek süre kıyağı
ÇED iptal davasının tekrar esasa alınmasının ardından 23 Şubat 2023 tarihinde bilirkişi keşfi yapıldı. Bilirkişi raporu beklenirken, mahkemenin otuz günün üzerine ek olarak iki ay daha süre verdiğini söyleyen Özsoy, hukukun şirkete ek süre kazandırmaya çalıştığını, bu süre zarfında şirketin oldu bittiye getirerek fabrika inşasını hızlandırdığını belirtiyor. Bölge halkı da çimento fabrikasının kalbi olan kazan ve klinker fırınının taşınmasını engellemek için dün öğlen saatlerinden itibaren nöbette.
Deştin Çayı bölgeyi besliyor
Entegre çimento fabrikası sadece birkaç köyü etkilemeyecek. Haluk Özsoy fabrikanın bölgeye vereceği zararı şöyle anlatıyor: “Fabrikanın inşa edileceği alanda Deştin Çayı var. Altı pınara bölünen çay bütün köyleri ve iki tane de barajı besliyor. Bu barajlar ile yirmi dört köyde sulu tarım yapılıyor. Çay burayı da besledikten sonra Bahçeyaka kuyularına gidiyor. Bu kuyulardan Yatağan ve Muğla içme suyunu karşılıyor.”
Haluk Özsoy
Mantar ve bal cenneti
Bölgede aynı zamanda göbek mantarı kaynakları var. Civar köylerin sadece kuzu göbeği mantarından geçen yıl Nisan ayında elde ettiği gelir otuz milyon lira civarında. Bölge aynı zamanda bal ormanlarına da ev sahipliği yapıyor. Arı Yetiştiricileri Birliği’nce işaretlenen üç bal ormanı var. Yapılan keşif ile birlikte bu sayı ise dörde çıkmış durumda.
Ruhsat aldıktan sonra yayılmak kolay…
Haluk Özsoy proje ile ilgili bir ayrıntıya daha dikkat çekiyor: İlk ÇED başvurusunda yapılmak istenen entegre çimento fabrikası için 32 bin dönüm talep edildiğini ama ikinci ÇED sürecinde bu talebin sekiz bin dönüme düşürülerek masumlaştırıldığını söylüyor. Çünkü şirketler için ruhsatı bir kez aldıktan sonra kapasiteyi arttırmak daha kolay. Özsoy, şirketin hedeflediği bölgenin tümünde yaklaşık bir milyon zeytin ağacı olduğunu kaydediyor.
Yangının yapamadığını çimento yapacak
İki yıl önce yaşanan yangınlardan sonra buranın neredeyse kalan son ormanlar arasında olduğunu belirten Haluk Özsoy, Deştin köylüsünün dağa çıkıp, şerit çizerek vadiyi kurtardığını söylüyor. Yangından kurtardıkları bölgenin şimdi çimento fabrikasına tahsis edildiğini vurgulayan Özsoy ekliyor: “Yangın yine merhametli. Sonrasında göbek mantarı yapar. İki yıl sonra tekrar yeşillenmeye başlar. Ama çimento fabrikası öyle bir şey değil…”
İlk girişim 1993’te başladı
Çimento fabrikasının kurulması için çabalar 1993 yılına kadar gidiyor. İlk girişimin ardından ADOÇİM Çimento Beton San. ve Tic. A.Ş tarafından 2006 yılında çalışma yürütülmüş, dönemin Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından ÇED olumlu kararı verilmişti. Köylüler tarafından ciddi mücadele yürütülen çimento fabrikası için Deştin Köyü Muhtarlığı adına açılan davada 2015 yılında ÇED iptal kararı çıkmış ve 2016 yılında da kesinleşmişti.
Dava sürerken ikinci ÇED başvurusu
2008 tarihli bilirkişi raporunda ÇED onayının hukuksuzluğu, çevre ve canlı yaşamına olumsuz etkisi tespit edilmiş, iptal kararı güçlenen davanın sonucunu beklenmeden Muğla Çimento tarafından 2010 yılında ikinci ÇED başvurusu yapılmıştı. 2014 tarihinde ikinci ÇED onayının verilmesi ile devam eden süreçte Deştin Köy Muhtarlığına ÇED kararı tebliğ edilmeyerek köylülerin haber alıp, tekrar dava açması engellenmişti. Daha önce imar planlarını iptal eden meclis kararı almalarına rağmen, Menteşe Belediye Meclisi ve Muğla Büyükşehir Belediye Meclisi 2019 yılında imar planlarını tekrar yürürlüğe almış ve 29.12.2021 tarihinde ise çimento fabrikası için yapı ruhsatı düzenlenmişti.
Bodrum’daki gibi ruhsat iptal edilebilirdi
Şubat ayında MUÇEP Menteşe Meclisi, Deştin Çevre Platformu ve Bayır Çevre Komitesi, Muğla Büyükşehir Belediyesi ve Menteşe Belediyesi’ne çağrı yaparak Menteşe’de yapılması planlanan çimento fabrikasının ruhsatının iptal edilmesini istemişti. Çağrıda Bodrum Belediyesi tarafından Cennet Koy’da Cengiz Holding’e verilen inşaat ruhsatının kamuoyundan gelen tepkiler üzerine Belediye Başkanı Ahmet Aras’ın “Devam eden mahkeme süreci” sebebiyle iptal ettiği hatırlatılarak Muğla Büyükşehir Belediyesi ve Menteşe Belediyesi’nin de aynı şekilde ruhsatı iptal etmesi gerektiği ifade edilmişti.
Bir cevap yazın